Jan Szczepanik, urodził się dnia 13 czerwca 1872 roku w Rudnikach k. Mościsk. Zmarł on natomiast, dnia 18 kwietnia 1926 roku w Tarnowie. Zasłynął jako polski nauczyciel, wynalazca zwany „polskim Edisonem” i „galicyjskim geniuszem”.
Opisany on został w dwóch artykułach, przez Marka Twaina. Pomimo tego, że w dziedzinie techniki był samoukiem, jest on autorem 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, tkactwa oraz telewizji.
Życiorys
Jan Szczepanik, był nieślubnym synem Marianny, córki rolników ze Zręcina. Szybko stał się sierotą i początkowo mieszkał we wsi, gdzie gospodarstwo mieli jego dziadkowie. Dzieciństwo spędził jednak w Krośnie, gdzie wychowywała go ciotka Salomea oraz wuj Wawrzyniec Gradowicz. W mieście tym, uczęszczał do pojezuickiej szkoły ludowej. Towarzyszami dziecięcych zabaw byli późniejszy poeta i tłumacz Franciszek Mirandola, późniejszy geograf Eugeniusz Romer, przyszły generał Jan Romer oraz sędzia Jan Konstantynowicz. Następnie uczył się on w Gimnazjum w Jaśle i seminarium nauczycielskim w Krakowie. Do 1896 roku, pracował jako nauczyciel w podkrośnieńskich wsiach..
W Krakowie
Gdy przeniósł się on do Krakowa, zatrudnił się w leżącym na rogu ulic Floriańskiej i Św. Tomasza Magazynie aparatów fotograficznych Ludwika Kleinberga. Tam poznał technologię oraz konstrukcję ówczesnych aparatów oraz przyborów fotograficznych. Kleinberg, zajął się później finansowaniem pomysłów swojego pracownika i założył w Wiedniu w 1898 roku, towarzystwo zajmujące się wdrażaniem wynalazków Szczepanika pod nazwą "Societe des Inventions Jan Szczepanik et Cie", które uruchomiło zakład produkujący karty perforowane do unowocześnionych przez wynalazcę maszyn. Wynalazca Polak, posiadał swoje pracownie w Wiedniu, Berlinie i w Dreźnie.
Jego wynalazki
Od 1902 roku, Jan Szczepanik był związany z Tarnowem. Jan Szczepanik był autorem wielu wynalazków z dziedziny barwnego tkactwa, techniki filmowej oraz fotograficznej. Pierwsze wynalazki jakie opracował Szczepanik, przeznaczone były dla przemysłu włókienniczego. Już podczas pobytu w Korczynie odwiedzał miejscowe warsztaty tkackie zastanawiając się nad udoskonaleniem sposobu produkcji tkanin. Szczególnie zainteresował się technologią barwnego tkactwa, które w owym czasie ze względu na stopień skomplikowania wykonywane były przez sterowane kartami perforowanymi maszyny żakardowe wynalezione przez Josepha Marie Jacquarda. Zarówno karty perforowane zwane wówczas patronami, które sterowały tymi maszynami jak i praca na nich była wykonywana ręcznie. W 1896 roku, Szczepanikowi udało się opracować tańszą od ówcześnie stosowanych fotoelektryczną metodą tkania wzorzystego. Jego innowacje polegały na zastosowaniu metod fotograficznych w przygotowaniu kart, automatyczne wykonywanie na nich perforacji, zamontowanie automatycznego systemu odczytującego je oraz zastosowanie elektryczności w sterowaniu urządzeniem. Kolejnym jego pomysłem, było wynalezienie elektroskopu, czyli urządzenia do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem, Jego autorstwa, stał się też system barwnego filmu, opracowany przez wynalazcę w 1899 roku, metodą małoobrazkową, na barwnej kliszy filmowej.
Ten wielki umysł techniczny, odszedł on nas na zawsze 18 kwietnia 1926 roku, w Tarnowie. Pochowany na Cmentarzu Starym, we wspomnianym mieście.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
