…To konnica polska, polskie szwoleżery. Zdobywali słynny wąwóz Somosierry… Mówiąc o Polsce, często mamy na myśli nasz patriotyzm, który związany jest z obroną naszej państwowości, kultury i języka.
W czasach, gdy młode pokolenie tak mało wie o naszym polskim jestestwie, warto jest przybliżyć historię polskich szwoleżerów, dla których Ojczyzna, była więcej warta niż własne życie. W miesiącu maju, kiedy to obchodzimy kolejną rocznicę uchwalenia Konstytucji Majowej oraz Święto Flagi, zastanówmy się chwilę nad historią, z którą splecione są losy rodzimej kawalerii. 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. Pułkownika Jana Kozietulskiego, zdobywcy słynnego Wąwozu w hiszpańskiej Somosierze w 1808 roku, to konny oddział Kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczpospolitej Polskiej. Oddział ten, stacjonował w garnizonie w Suwałkach nad rzeką Czarną Hańczą, w byłych koszarach rosyjskiego Pułku Huzarów.
201 Ochotniczy Pułk Szwoleżerów
Rok 1920, dla każdego Polaka jest rokiem wyjątkowym, który oczywiście kojarzy się nam ze zgromieniem nawałnicy bolszewickiej pod Warszawą, zwaną potocznie Cudem nad Wisłą. W lipcu, pamiętnego dla Polski i Polaków roku 1920, sformowany został całkiem spontanicznie 201 Ochotniczy Pułk Szwoleżerów, który wziął udział w wojnie z bolszewikami, zwanej bitwą warszawską. Wymaszerował on na front, dnia 2 sierpnia 1920 roku i prowadził regularne walki osłonowe od Bugu aż do przedmieść Warszawy. Do pierwszej znacznej szarży ułańskiej, doszło pod Żurominkiem i od tej chwili pułk przeszedł do działań pościgowo- gończych. Jako duma naszej kawalerii, pułk ten wsławił się w pościgu wojsk bolszewickich na Korosteń, czyniąc tam znaczne straty w szeregach nieprzyjaciela. Rok później, suwalski pułk zmienił swą nazwę na 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich.
Wojna obronna 1939
Podczas działań wojennych rozpoczętych na naszych ziemiach w 1939 roku, 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich znajdował się w składzie Suwalskiego Batalionu Konnego. Dwa szwadrony pułku dokonały dnia 3 września wypadu zbrojnego na teren Prus Wschodnich. Pułk ten, przebił się także do Puszczy Białowieskiej, a następnie w składzie wojsk generała Franciszka Kleeberga, walczył pod Wolą Gułowską i Kockiem, aż do dnia 5 października 1939 roku. Skapitulował jako jeden z ostatnich, został on zatem odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.
Rekonstrukcja pułku
W listopadzie 1942 roku, doszło do odtworzenia Pułku Szwoleżerów, w ramach IV Inspektoratu Suwalskiego AK. Pułk ten, prowadził działania dywersyjno – rozpoznawcze w Obwodzie Augustowskim. Jednakże tok wojny błyskawicznej spowodował, że zakończył on swoje istnienie składając broń wojskom Armii Czerwonej w lipcu 1944 roku, w okolicach Augustowa.
Kto przykładem w boju świeci?
Szwoleżerów Pułk to trzeci
Kto w Suwałkach robi dzieci?
Szwoleżerów Pułk to trzeci.
Tradycje patriotyczne na pierwszym miejscu
Pułk ten, w swoich dziejach historycznych, zawsze nawiązywał do tradycji 3 Pułku Lekkokonnego Polskiego Gwardii Cesarza Napoleona I (1812 – 1813). Barwy tego pułku, a przede wszystkim jego tradycje, kontynuował batalion zmechanizowany 4 Suwalskiej Brygady Kawalerii Pancernej z Orzysza. Żołnierze tego batalionu, nosili na beretach proporczyki w historycznych barwach pułku. W chwili obecnej, 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich, przezywa swój renesans. Został on zrekonstruowany w Warszawie, przy ulicy Stadkowskiego jako Szwadron Honorowy wspomnianego pułku.
Gdy serce ułana wyłożyć na dłoń
Na drugim miejscu panna
Przed panną tylko koń…
EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ
