Jest taki dzień w życiu, na który czeka większość ludzi (jeśli nie wszyscy) – to dzień przejścia na emeryturę. Nastąpi wówczas czas realizacji planów związanych z rekreacją i wypoczynkiem.
Rodzi się jednak pytanie, jakiej emerytury się spodziewać po tylu latach pracy, jaki to będzie procent dzisiejszych zarobków?
Emerytura w starym systemie
Inaczej będzie liczona emerytura osobom urodzonym przed 31 grudnia 1948 r. oraz przechodzącym na tzw. wcześniejszą emeryturę, a inaczej osobom objętym reformą emerytalną z 1998 r. Dla osób pozostających tylko w ZUS podstawą wyliczenia jest tzw. kwota bazowa podawana przez GUS, a emerytura składa się z części socjalnej (24 proc. kwoty bazowej) oraz części za okresy składkowe i okresy nieskładkowe. Na ostateczną wysokość mają wpływ liczba przepracowanych lat i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, wynikający z proporcji wysokości otrzymywanego wynagrodzenia do ówczesnej średniej krajowej. Można wybrać do wyliczeń lata najkorzystniejszych wynagrodzeń.
Przykładowo: Kobieta w wieku 60 lat po przepracowaniu 39 lat, będąca na urlopie wychowawczym dwa lata, zarabiając stale średnią pensję krajową, otrzyma dziś ok. 2 070 zł emerytury. Gdyby na początku studiowała pięć lat, otrzyma ok. 1 980 zł, co stanowi 63 proc. jej wynagrodzenia (od 3 146 zł wg GUS/2010). Mężczyzna po przepracowaniu 44 lat i dwóch latach w wojsku, zarabiając stale średnią krajową, otrzyma ok. 2 245 zł. Gdyby przepracował 41 lat i pięć lat studiował, otrzymałby ok. 2 195 zł emerytury w wieku 65 lat. Dla porównania: Osoby z wynagrodzeniem stale powyżej 2,5 średnich krajowych, po studiach, mogą liczyć na emeryturę: kobieta ok. 4 070 zł, mężczyzna ok. 4 510 zł. Przy wyliczeniu emerytury indywidualnej może pomóc kalkulator zamieszczony na stronie http://mojaemerytura.zus.pl.
Emerytura po reformie
Osobom podlegającym reformie emerytalnej, które zapisały się do OFE – II filaru ubezpieczeń społecznych (np. w 1999 r.), emerytura będzie wyliczana wg nowych zasad. Dzisiaj, zgodnie z wymaganiami ustawy, mają wyliczony w ZUS tzw. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Jest on waloryzowany corocznie, również wpłacane bieżące składki emerytalne. Z sumy
tych kwot wyliczana będzie emerytura poprzez podzielenie ich przez wskaźnik średniego dalszego trwania życia obowiązujący w danym roku.
Przykładowo: Kobieta w wieku 60 lat zarabiając średnią pensję krajową z kapitałem początkowym 160 tys. zł, po przepracowaniu 39 lat i dwóch latach urlopu wychowawczego będzie miała na koncie dzisiaj ok. 375 tys. zł zwaloryzowanego kapitału początkowego i ok. 53 tys. zł zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie społeczne za lata 1999–2009. Z tego z ZUS-u otrzyma dziś ok. 1 700 zł emerytury, a ponadto z OFE (gdyby to był np. Aviva OFE) otrzymałaby ok. 130 zł emerytury, przy zastosowaniu wskaźnika średniego dalszego trwania życia w miesiącach w wysokości 247,3 (wg ZUS/2010).
Przyszłość reformy emerytalnej
Reforma emerytalna pogorszyła status finansowy emerytów, zwłaszcza tych przyszłych, prognozując im dużo niższą stopę zastąpienia. Ma jednak tę zaletę, że kapitał zgromadzony w OFE jest dziedziczony w okresie do przejścia na emeryturę. Ona sama też jest dziedziczona wg tymczasowych przepisów tylko
do 65 r. życia emeryta/tki. Zdarzają się sytuacje, że osoba zapisana do II filaru nabywa prawa do wcześniejszej emerytury. Dopuszcza się wówczas możliwość rozwiązania umowy z OFE, zwrotu składek do ZUS-u i otrzymywania emerytury tylko z FUS.
System emerytalny z 1998 r. miał w założeniu zapewniać „bezpieczeństwo dzięki różnorodności”. Musiał być wprowadzony z powodu sytuacji demograficznej starzejącego się społeczeństwa i repartycyjny system wypłaty świadczeń stawał się zbyt kosztowny dla finansów państwa. Reforma wprowadziła III filar ubezpieczeniowy, dobrowolny, uzupełniający, przewidziany w formie Pracowniczych Programów Emerytalnych, IKE oraz prywatnych programów kojarzonych często z ubezpieczeniami na życie.
Obecnie oczekujemy na utworzenie ustaw i rozporządzeń dla dokończenia reformy emerytalnej i przesądzenia o tym, na jakich zasadach będą działać zakłady emerytalne. Czy będą wypłacać świadczenia tylko z OFE, czy również z PPE i IKE. Tymczasem można skorzystać z programów wypłaty emerytur kapitałowych w towarzystwach ubezpieczeniowych, umarzać comiesięcznie jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych albo też wypłacać odsetki bankowe od depozytów.
LESZEK PAWŁOWSKI
źródło: Eurogospodarka 6/2010